सत्यवतिको कौमार्य

-बिकास आचार्य

पूर्वबाट उषाले चिहाएको स्पष्ट देखियो । त्यसैको लालीले समस्त धर्तीले नै उज्ज्यालोको निश्वास फेरेको भान भईरहेको थियो । सत्यवतिको यौवनले झलक्क बलेको मुहारमा त्यो रक्तिम किरणको हल्का ताप पर्नासाथ उनी स्वप्निल जगतबाट वास्तविकतामा झरीन ।

"ओहो , आज त धेरै बिलम्ब भैसकेछ , नदी पार गर्न चाहने यात्रुहरु तटमा प्रतिक्षा गरेर बसिरहेका होलान । "

मनमनै यती कल्पेपछी हतार हतार शयनबाट उत्रेर नित्यकर्मबाट निब्रीत हुन पटी उनी लागिन । पल भर मै स्नानादी कार्य गरिसकेपछी स्त्रीजन्य स्वभावले प्रेरित भएर सौंदर्य बढाउन यमुना किनारमा अवस्थित आफ्नो सानो घरको  शयनकक्षको बाँसले बारेको भित्तामा झुण्ड्याईेएको सानो पुरानो एेना सामु उभिएर आफ्नै सौंन्दर्यले मोहित भै मुस्कुराईन । सोचिन :

"यमुना किनारको यो गाँउमा म जतिको सुन्दर स्त्री कोही छैन । सबै सखीहरु मेरो रुप देखेर ईर्श्याले जलेका छन । गाँउका नवयुवकहरु मेरो पछाडि चाहनाको निश्वास छोड्छन । मलाई अंगाल्न चाहन्छन । "  

आफ्नो सुन्दरताको मोहनि रुपको कल्पनामा डुबेर उनी प्रफुल्लित हुन्छिन । उनलाई थाह छ उनी एक यौवनले मस्त युवती हुन । बिधाताले उनलाई समयको परवाह नगरि धेरै मिहेनतले सृष्टी गरेका हुन कि जस्तो लाग्थ्यो । उनी अद्वितिय सुन्दरी थिइन । उनको शरीरिक अवयवको सटिकता हेर्दा पुरुषहरु भुतुक्कै हुन्थे । यमुना तटको उक्त स्थान मात्रै हैन वरिपरीको कौयौ गाँउका पुरुषहरुको उनी आकांक्षा थिइन । कैयौ युवकहरुले उनको कारण भोक, तिर्खा र निन्द्रा त्याग गरेका थिए ।

आफ्नो सुन्दरतामा दुनियाँ भुलेको अनुभूती भएर पनि उनमा किन्चित अहं थिएन । उनको उमेरका अन्य युवतीहरुमा झैं उनमा पनि बैंशालु चन्चलता भरिपूर्ण थियो । उनमा पनि  प्रकृतिले यो  उमेरमा प्रदान गर्ने सबै प्रकारका स्त्रिजन्य चाहना , भावना अनी कल्पना हरु एक रती कमी थिएन ।

बाँसको काँईयोले कपाल कोरिसके पछी उनले त्यसको चुल्ठोमा सेतो गोदावरीको सुगन्धित फुल सिउरेर आफुलाई एेनामा हेरिन । चमेलीको वासना आउने तेल लगाएर कोरिएको लामा र कालो केशराशिमा घुसाइएको त्यो सेतो फुलले राती गगनमा देखिने चन्द्रमाको झल्को प्रदान गरेको थियो । त्यस पछी उनले बिभिन्न जडिबुटी मिसाएर घ्युमा तयार गरिएको गाजलले नयनको श्रींगार गरिन । आँखाहरु ठूला ठूला देखिए । उनको सुन्दरता दुई गुणाले बढेको देखियो । त्यस पछी क्रमश गालामा गुलाबको लाली पोतिन , ओठमा काँचो सिम्रिकको रङ दलिन । यसरी उनले आफुलाई पूर्णरुपले तयार गरी सकेपछी आफुलाई सबभन्दा मनपर्ने वस्त्र झिकेर लगाइन । एेना सामु घुमेर अगाडि पछाडि हेरेर सन्तुष्ट भएपछी आफुलाई ईन्द्रकमल फुलको वसना आउने अत्तरले सुगन्धित बनाइन ।

उनलाई आफुमा भएको एउटा मात्र कुरा मन पर्दैन थियो । उनको त्यो सुन्दर शरीरबाट माछाको जस्तो गन्ध आँउथ्यो । उनी त्यसैलाई छोप्न नियमित अत्तर प्रयोग गर्थिन । माछाको जस्तो गन्ध आउने युवती भएकी हुनाले उनलाई सबैले "मत्स्य गन्धा" भनेर जिस्काउने गर्दथिए । उनलाई आफ्नो  यही एउटा दुर्वल पक्षले पिडा दिन्थ्यो । यदी उनको शरीरबाट त्यो गन्ध हट्ने हो भने उनी जस्तो कर्म पनि गर्न पछी पर्दिन थिइन । जस्तो सुकै परीणाम भोग्न तयार थिइन ।

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

सत्यवतिलाई उनको शरीरबाट किन माछाको जस्तो गन्ध आँउछ भन्ने कुराको सतही ज्ञान थियो । बाबाले उनलाई भन्ने गर्दथे कि उनी कुनै माछाको कोखबाट जन्मिएकी हुन । माछाको गर्भमा गर्भाधान भएर जन्मेकी हुनाले उनको शरीरबाट माछाको जस्तो गन्ध आएको हो ।

नियती पनि कती कठोर हुदोरहेछ । उनको पिताजी राजा थिए रे । उपरिचर उनको नाम थियो । कहिले हिंड्नु नपर्ने , गूड्नु नपर्ने उनी एक स्थानबाट अर्को स्थान जानलाई बिमानको प्रयोग गर्थे । सधैं उड्ने हुनाले उनको नाम नै उपरीचर भएको रे । पिताजिको यस्तो कथा उनले सधैं सुन्दै आएकी थिइन । यस्तो धनवान राजाकी छोरी किन यमुना नदिमा यात्रुहरुलाई डुंगामा ओहोर दोहोर गराएर जिविकोपार्जन गरिरहेकी छ । सम्झदैमा उनलाई दैबको लीला अनौठो लाग्छ ।

उनकी आमा पनि पूर्वजन्ममा स्वर्गकी अद्रिका नामकी अप्सरा थिइन रे । भूलबश गरेको कुनै गलतिको सजाय स्वरूप ब्रह्माजिको श्रापका कारण यमुना नदिमा माछाको जीवन जिउन वाध्य भएकी थिइन ।

सत्यवतीलाई आफ्नो गर्भाधान कसरी भयो भन्ने थाह थिएन । तर बिधाताले उनको गर्भाधान अस्वभाविक गराएको थियो ।

एक दिन राजा उपरिचर कामान्ध भएर यमुना माथि उडीरहेका थिए । काम वसानाले आक्रन्त उनले विर्यको वेगलाई नियन्त्रण गर्न सकेनन । स्खिलित भएको बिज पतन भएर नदिमा झर्यो । उता भोकले व्याकुल माछा रुपी अद्रिकाले हत्पत त्यसलाई निल्न पुगिछन । तत्क्षण गर्भ रहन गई दशौ महिना पश्चात एक कन्याको जन्म भयो । जसको नाम माझीहरुले सत्यवती राखी दिएछन । हो , यही कन्या आज नाविक सत्यवतीको रुपमा यमुना नदिमा डुंगा चलाई रहेकी छ ।

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

तयार भएर अन्तिम पल्ट एेना हेरिसकेपछी सत्यवती यमुना तट तर्फ प्रस्थान गर्न घरबाहिर निस्किइन । बैंशले उन्मत्त उनको शरीरले चपलता प्रदर्शन गरिरहेको थियो । उनको चाल अत्यन्त आकर्षक थियो । तेजिलो मुहार सुन्दरताको साथ्साथै व्यवहारिक गम्भिरताले दिप्त थियो । उनी हिंड्ने बाटोमा प्रतिक्षारत पुरुष नयनहरुले उनलाई यमुना तट सम्म पछ्याईरहे । उनले युवकहरुले गरेको यो द्रिष्यपानबाट मिठो अनुभूती गरिन । उनलाई लाग्यो आजको स्रिंगार सम्पूर्ण परिक्षाहरुमा सफल भयो ।

यमुना तटको आफ्नो डुंगालाई सरसफाइ गरेर उनले त्यसलाई पानी भित्र अलिपर सन्न घँचेटेर राखिन । किनरामा डुंगालाई बाँधेको डोरीलाई एक पटक राम्ररी जाँचेर उनी यमुना पारी जाने यात्रीको पर्खाइमा एक छेउ लागेर बसिन । नदी एकोहोरो भएर आफ्नो प्रवाहमा बगिरहेकी थिइन । स्वाँको निरन्तर आवाजको गहिराइमा सत्यवती कतै हराइ रहेकी थिइन । वरपरको कोलाहलले उनको अलिकती पनि ध्यान भंग गर्न सफल भएको थिएन ।

परबाट पराशर ॠषिको नेत्रित्वमा बिस पच्चिस जना अन्य ॠषिहरु नदी तट नजिक आउँदै गरेको देखियो । तटमा रहेका सबैजनाको कानमा वेदका ऋचाहरु छन्दवद्द वाचन गरिएका आवाजहरु गुन्जिन थाल्यो । सबै जनाको आँखा ॠषिहरुको हुलतिर मोडियो । बातावरण वेद मन्त्रले तरंगित भयो ।

"ॐ सहना भवतु सहनौ भूनात्तु सह विर्यम् करवा वाही

तेजस्विना बधीतमस्तु महाविद्वशावाही

ॐ शान्ती : शान्ती: शान्ती :"

ॠषिहरु नदी तटको बालुवामा पाइलाको डोब छोड्दै नदी किनार सम्म आइपुगे । तत्पश्चात समुहको नेत्रित्वकर्ता पराशरले तिक्ष्ण दृष्‍टिले त्यहाँको अवलोकन गरे । उनको नजरबाट केही पर चुपचाप बसेकी सत्यवती छिप्न सकिनन । उनी अन्य ॠषिहरुलाई त्यही रोकिन निर्देशित गरेर सत्यवती छेउ पुगे । उता वेद मन्त्र आफ्नै छन्दमा जारी थियो ।

सारा संसारलाई भुलेर कल्पनामा डुबेकी सत्यवतिको ध्यान ॠषिको पाउको आहाटले भंग भयो । नयन उठाएर हेर्दा उनले आफ्नो अगाडि अत्यन्त तेजस्वी योगी देखिन । उनले बडो आदरका साथ तिनलाई प्रणाम गरिन :

"प्रणाम योगिवर । "

"आयुश्मती हुनु , सौभाग्यवती हुनु । "

ॠषिले आशिर्वाद प्रादन गरे । यस्ती सुन्दरी एबम यौवनले मस्त भएकी नवयौवना कन्या देखेर उनको मन बिचलित भयो । भोग इच्छा बढेर आयो । कामुक आँखाले सत्यवतीलाई हेर्दै उनले धोद्रे स्वरमा सोधे :

" हे सुन्दरी , तिमी को हौ ? के गर्छौ ?"

" म माझी पुत्री सत्यवती हुँ । म यही यमुनामा डुंगा चलाऊने काम गर्छु । "

सत्यवतीले किन्चित लजाएर उत्तर दिइन । उनको नजरबाट योगीको मनोकांक्षा लुक्न सकेन । उनलाई अलिकती भय लाग्यो । मन मनै सोचिन :

"हेर्दा त उच्चकोटिको योगी जस्तो छ तर मलाई यसरी खाँउला जस्तो गरेर किन हेरेको होला । यसको नियत असल छैन , मैले जोगिनु पर्छ । "

उनले यती सोच्नु के थियो धोद्रे स्वरमा पुन: ॠषि बोले :

" हे कन्या , मलाई तिमी अत्यन्त मन पर्यौ । मलाई तिमी सँग समागमको इच्छा भयो , तिमी आफ्नो शरीर मलाई सुम्पिदेउ । म तिमीबाट आफ्नो कामवसना शान्त गर्न चाहन्छु । "

यसरी सिधै यौन प्रस्ताव राखेको सुनेर सत्यवती क्रोधित भइन । उनलाई क्रोध सँगै लाज पनि लाग्यो । उनले प्रतिवाद गरिन :

" हे योगिवर , हजुर उच्चकोटिको ॠषि जस्तो देखिनुहुन्छ । हजुरलाई आफ्नो छोरी समान म सँग यस्तो कुरा गर्न आफ्ठ्यारो लाग्दैन , शरम लाग्दैन ? यसरी कहिले नभेटेको र नचिनेको युवतिलाई सम्भोग प्रस्ताव राख्ने हजुर को हो ?"

" म ॠषि पराशर हुँ । "

योगिले परिचय नलुकाइ बताए ।

पराशर ॠषिको नाम सत्यवतीले सुनेकी थिइन । यि ठूला ॠषि हुन भन्ने उनलाई जानकारी थियो । उनलाई परिस्थिती असहज लाग्यो । बैंशले भरीभराउ भएकी उनलाई कताकता काउकुती समेत लाग्न थाल्यो । एकातिर ॠषिको इच्छा पुरा गरिदिए धर्म हुने अर्को तिर आफ्नो कौमर्य भंग हुने । उनी दोधारमा परिन । अन्त्यमा आफ्नो कौमार्यलाई प्राथमिकता दिदै उनले ॠषि इच्छाको प्रतिवाद गरिन :

" हे ॠषिवर , म कुमारी युवती , हजुर सँग समागम भएपछी मेरो कौमार्य नष्ट हुने हुनाले हजुरको इच्छा पुरा गर्न असमर्थ छु , मलाई माफ गर्नु होला । "

युवतीको यस्तो कुरा सुने पछी ॠषि बोले :

"हे सुन्दरी , म तिम्रो रुप देखी मोहित भएको छु , तिमी मलाई तिम्रो यौवन दिदैनौ भने म तिमीलाई श्राप दिन्छु । "

श्रापको डरले सत्यवतिको शरीर थरर काँप्यो । उनको अनुहार भयले सेतो भयो । उनले ब्रम्हाण्ड डुब्दै गरेको देखिन । मान्छेलाई आखिर सहज र श्राप मुक्त जीवन जिउने रहर हुने रहेछ । श्रापित जिन्दगी भन्दा त बरु यिनलाई एकपटक शरीर सुम्पदा के होला र ? उनको यो दुबिधा देखेर ॠषिले पनि उनलाई फकाउन थाले :

" हे सुन्दरी , तिमीले मेरो चाहना पुरा गरीदियौ भने म तिम्रो शरीरबाट आउने माछाको दुर्गन्ध मेरो मन्त्रको शक्तिले सधैंको लागि हटाइदिन्छु । "  

भय र छटपटीले यमुना किनारको त्यो अत्यन्त गर्मिमा पनि सत्यवतिको पसिना छुटेको थियो । पसिनाले उनले लगाएको अत्तरको सुगन्धलाई समेत पराजित गर्दै परासरको नाक सम्म कती बेला माछाको गन्ध पुर्‍याइसकेको रहेछ । प्रक्रिती सँग यही कुरामा सधैं असन्तुष्ट रहेकी उनी यदी यो गन्ध साँच्ची हराउने हो भने एकपटकलाई यि योगि सँग समागम गर्दा के होला भनेर बिचार  गर्न थालिन । उनको सतित्व रक्षा गर्ने वललाई उनको असन्तुष्टीले जित्यो । मसिनो स्वरमा भनिन :

" ॠषिवर , यहाँ यती धेरै मान्छेहरु छन , हजुर सँग आएका त्यती धेरै ॠषिहरु समेत यही छन अनी हाम्रो समागम कसरी हुन्छ ?"

सत्यवतीको स्विक्रिती प्राप्त गरेपछी पराशरले सबभन्दा पहिले उनको शरीरबाट आउने माछाको दुर्गन्धलाई आफ्नो तपोवलले हटाइदिए ।

अनी बोले :

" हे स्त्री , तिम्रो शरीरबाट आउने दुर्गन्ध अब हराएको छ , तिमी माछाको गन्धबाट मुक्त भयौ । परिक्षण गर । "

सत्यवतिले आफ्ना औंला काखी मुनी लगेर दलिन । उनको काखीबाट नै धेरै मात्रामा माछाको गन्ध आउथ्यो । काखीमा दलेको औंलालाई सुँघ्दा सधैं जस्तो माछा गन्हाएन । उनी अल्हादित भएर एक्कासी चिच्याइन :

" धन्यवाद छ ॠषिवर , हजुरको इच्छा पुरा गर्न म तयार छु । "

तत्पश्चात पराशरले सत्यवतिलाई डुंगा खोल्न लगाए । उनले फेरी आफ्नो तपोवलले यमुना किनारको त्यो सम्पूर्ण ईलाकामा बाक्लो हुस्सुको श्रीजना गरीदिए , सामुन्ने समेत देखिन छोड्यो । त्यहा उपस्थित कसैले पनि के भयो थाह नपाउने भए । त्यस पछी ति दुबै जना डुंगा खियाउदै बाक्लो हुस्सु कै बिचबाट यमुनाको मध्यमा अवस्थित द्विपमा पुगे ।    

कामवासनाले आफु ॠषि हुँ भन्ने समेत बिर्सेंका एक योगी र आफ्नो सुन्दरतामा शरीरबाट निस्कासन हुने दुर्गन्धलाई अबरोध ठान्ने अर्की युवतीको निहित स्वार्थले समाजको नियमलाई कुल्चदै उक्त द्विपमा यौनको खेल खेलेको देखेर प्रक्रितीले आफ्नो आँखा चिम्लीइन । कामान्ध दुईजनाको त्यहा देखिएको द्रिष्य माथी नयन खुल्ला रहेका अन्य कसैको दृष्‍टि नपरोस भनेर मायाले उत्पन्न गरेको बाक्लो हुस्सुलाई समेत शरमले आकुलब्याकुल बनाउदै गयो । समय टक्क रोकियो , धर्ती स्थिर भइन , समस्त ब्रह्माण्ड निमेष भर कम्पित भयो । ठीक त्यही क्षण पराशर र सत्यवतीको सत्यताको बिज, डिम्ब सहित तल रसातलमा गर्ल्याम गुर्लुम ढल्यो । 

नदी तटमा भने अझै अन्य ॠषिहरु यो घटना बारे बेखबर बैदिक ऋचाहरु छन्दबद्द बाचन गरी रहेका थिए । बातावरण बेदका मन्त्रहरुले गुन्जयमान भै रहेको थियो ।

" ॐ असदो माँ सद गमय ,

तमसो माँ ज्योतिर्गमय ,

मित्र्योरमा अमृतं गमय ,

ॐ शान्ती : शान्ती: शान्ती: "

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------